Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung leo thang: Thách thức lớn cho chuỗi cung ứng toàn cầu và ngành logistics

[quangnguyen258]

Cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc đẩy chuỗi cung ứng toàn cầu vào giai đoạn gián đoạn nghiêm trọng, buộc các doanh nghiệp logistics phải tái cấu trúc mạng lưới và chiến lược vận hành
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Nguy cơ gián đoạn sâu rộng cho chuỗi cung ứng toàn cầu

Diễn biến mới nhất trong căng thẳng thương mại Mỹ - Trung – với mức thuế trả đũa của Trung Quốc tăng lên tới 125% đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ, sau khi Mỹ áp mức thuế hiệu lực 145% lên hàng hóa từ Trung Quốc – đang đánh dấu một bước ngoặt nghiêm trọng cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Dù các chuyên gia kinh tế như ông Zhiwei Zhang từ Pinpoint Asset Management cho rằng việc tiếp tục tăng thuế có thể là phi lý về mặt kinh tế, thì chính mức thuế hiện tại cũng đã đủ để tạo ra những thách thức vận hành và chiến lược sâu sắc đối với các chuyên gia logistics và chuỗi cung ứng trên toàn thế giới. Trọng tâm lúc này không còn là chờ đợi liệu có tiếp tục tăng thuế hay không, mà là xử lý các gián đoạn nghiêm trọng đã và đang xảy ra, đồng thời điều hướng qua giai đoạn bất định kéo dài.
Tác động vận hành và chi phí leo thang

Tác động vận hành và chi phí leo thang đang trở nên rõ nét hơn bao giờ hết, khi các mức thuế trừng phạt bắt đầu vượt qua ngưỡng chịu đựng thông thường của chuỗi cung ứng toàn cầu. Cụ thể, ba vấn đề nổi bật đang đè nặng lên hoạt động logistics và thương mại quốc tế như sau:

Ngưỡng khả thi thương mại bị phá vỡ:
Khi mức thuế vượt quá 100%, toàn bộ tính toán chi phí nhập khẩu (landed cost) bị đảo lộn. Đối với nhiều nhóm sản phẩm trong danh sách bị áp thuế, mức thuế hiện tại khiến cho việc trao đổi thương mại trực tiếp giữa Mỹ và Trung Quốc không còn khả thi về mặt thương mại. Bộ Tài chính Trung Quốc tuyên bố rõ rằng: "Không còn thị trường cho hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc", với mức thuế hiện tại – phản ánh rõ tác động chi phí mang tính cấm cản.

Áp lực lên mạng lưới logistics:
Mặc dù hàng hóa vẫn có thể tiếp tục di chuyển trong ngắn hạn (do các cam kết trước đó hoặc một số trường hợp miễn trừ), nhưng các mức thuế trừng phạt này chắc chắn sẽ dẫn đến việc giảm mạnh sản lượng vận chuyển trên các tuyến bị ảnh hưởng. Điều này làm xáo trộn kế hoạch điều phối năng lực của các hãng vận tải (đường biển, đường hàng không và đường bộ), chiến lược gom hàng của các công ty giao nhận, và cả việc sử dụng kho bãi.

Độ phức tạp và rủi ro gia tăng:
Các thủ tục thông quan bị kiểm soát nghiêm ngặt hơn, nguy cơ chậm trễ cao hơn. Việc quản lý hàng tồn kho chịu thuế suất cao làm tăng chi phí lưu trữ và rủi ro tài chính một cách đáng kể. Bối cảnh biến động như vậy đòi hỏi các kế hoạch dự phòng mạnh mẽ và một hệ thống logistics linh hoạt tối đa.
Tái cấu trúc chiến lược chuỗi cung ứng
Trước bối cảnh thương mại đầy biến động và các rào cản thuế quan ngày càng khắc nghiệt, việc tái định hình chuỗi cung ứng không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Các doanh nghiệp buộc phải chuyển hướng chiến lược để thích ứng và tăng cường năng lực cạnh tranh thông qua ba trụ cột quan trọng:

Đẩy nhanh đa dạng hóa nguồn cung:
Môi trường thuế quan hiện tại buộc các doanh nghiệp phải đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng vốn đã được triển khai. Các doanh nghiệp phụ thuộc vào hành lang thương mại Mỹ - Trung cần tăng tốc trong việc lập bản đồ chuỗi cung, xác định và đánh giá các địa điểm thay thế (ví dụ: Đông Nam Á, Mexico, Đông Âu), cũng như xem xét các mô hình "gần chuỗi" (nearshoring) hoặc "chuỗi bạn bè" (friend-shoring).

Tái thiết kế mạng lưới phân phối:
Doanh nghiệp buộc phải xem xét lại toàn bộ cấu trúc mạng lưới phân phối. Việc chuyển đổi trung tâm tồn kho, thay đổi phương thức vận chuyển, hoặc thiết lập các cơ sở sản xuất mới là những bước đi cần thiết để giảm thiểu tác động thuế quan. Việc không có triển vọng đàm phán rõ ràng, dù Bộ Thương mại Trung Quốc thể hiện thái độ cởi mở, cho thấy sự cần thiết của việc tái cấu trúc lâu dài thay vì chỉ đối phó tạm thời.

Tăng cường khả năng chống chịu và minh bạch:
Tình hình hiện tại nhấn mạnh tầm quan trọng của khả năng chống chịu trong chuỗi cung ứng. Việc đầu tư vào các nền tảng quản lý chuỗi cung ứng đầu-cuối, phân tích dự báo rủi ro và quản trị quan hệ nhà cung cấp là điều thiết yếu để đối phó hiệu quả với gián đoạn và thực hiện các điều chỉnh chiến lược sáng suốt.
Tác động kinh tế và theo ngành
Những tác động từ căng thẳng thương mại không chỉ dừng lại ở phạm vi doanh nghiệp hay chuỗi cung ứng, mà đang lan rộng đến toàn bộ nền kinh tế và các ngành công nghiệp trọng điểm. Trong bối cảnh thiếu vắng tín hiệu hạ nhiệt, các hệ lụy sau đây đang dần định hình một “trạng thái bình thường mới” đầy bất định:

Sức ép lên nền kinh tế vĩ mô:
Dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc bị Goldman Sachs cắt giảm một phần do căng thẳng thương mại, cho thấy hệ quả lan tỏa ở tầm vĩ mô. Mặc dù xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ chỉ chiếm một phần nhỏ trong GDP Trung Quốc, nhưng ảnh hưởng đến lực lượng lao động liên quan đến logistics (ước tính từ 10 – 20 triệu lao động gắn liền với xuất khẩu sang Mỹ) là rất lớn, tạo ra hiệu ứng dây chuyền trong nền kinh tế.

Áp lực theo ngành:
Các ngành công nghiệp phụ thuộc nhiều vào tuyến thương mại xuyên Thái Bình Dương – đặc biệt là về linh kiện hoặc sản phẩm hoàn chỉnh – đang đối mặt với áp lực lớn đối với biên lợi nhuận và những phức tạp trong vận hành. Các lĩnh vực như ô tô, điện tử, bán lẻ và một số nhóm nông sản chịu tác động rõ rệt nhất.

Bất định trở thành trạng thái bình thường mới:
Việc không có lộ trình rõ ràng để hạ nhiệt căng thẳng, mặc dù có những phát biểu cho rằng mức thuế đã đạt đỉnh, khiến tình trạng bất định kéo dài. Điều này cản trở các quyết định đầu tư dài hạn vào hạ tầng logistics và tối ưu hóa chuỗi cung ứng, buộc doanh nghiệp phải duy trì tư thế phòng thủ và tránh rủi ro.

Kết luận
Dưới góc độ logistics và chuỗi cung ứng, mối quan hệ thương mại Mỹ - Trung đã bước vào giai đoạn gián đoạn sâu rộng và tiềm ẩn kéo dài do các mức thuế cực kỳ cao. Các dòng thương mại đã bị tổn thương nghiêm trọng và cần được tái cấu trúc ngay lập tức. Các chuyên gia logistics cần tập trung vào giảm thiểu chi phí, xử lý các phức tạp vận hành và tái kiến trúc chuỗi cung ứng theo hướng đa dạng, bền vững và linh hoạt hơn – trong một thời đại mà xung đột địa chính trị và khó khăn kinh tế đang trở thành đặc trưng. Những tuyên bố từ cả hai phía cho thấy một thế bế tắc, khiến việc chủ động thích nghi chuỗi cung ứng không chỉ là lựa chọn khôn ngoan, mà còn là điều kiện sống còn để duy trì khả năng cạnh tranh trong tương lai