Các chủ hàng khó có khả năng sớm quay lại tuyến Biển Đỏ dù đã có thỏa thuận ngừng bắn

[Zozo]

Dù đã có lệnh ngừng bắn giữa Mỹ và Houthi, các hãng tàu vẫn dè dặt quay lại tuyến Biển Đỏ do lo ngại an ninh và phạm vi thỏa thuận còn hạn chế.
Các hãng vận tải biển lớn nhiều khả năng sẽ thận trọng và chưa vội nối lại hoạt động đi qua Biển Đỏ, chờ xem liệu thỏa thuận ngừng bắn được công bố ngày 6/5 có thực sự chấm dứt các cuộc tấn công của lực lượng Houthi nhằm vào tàu thuyền trong khu vực hay không.

Theo Hãng Thông tấn Oman ngày 6/5, thỏa thuận ngừng bắn giữa Mỹ và “các bên có liên quan” tại Yemen bao gồm cam kết không tấn công lẫn nhau, bao gồm cả các tàu của Mỹ đi qua Biển Đỏ và eo biển Bab al-Mandab ngoài khơi bờ biển phía đông Yemen. Thỏa thuận này nhằm đảm bảo “tự do hàng hải” và “dòng chảy thương mại quốc tế không bị cản trở”.

Hiệp hội Vận tải biển quốc tế BIMCO cho biết: “Chúng tôi vẫn đang xem xét các khía cạnh khác nhau của thỏa thuận ngừng bắn đã được công bố. Tuy nhiên, như một biện pháp phòng ngừa, các chủ tàu được khuyến nghị duy trì các biện pháp quản lý rủi ro hiện tại cho đến khi có thông báo mới.”

Hãng tàu container Maersk từ chối bình luận do sắp công bố kết quả tài chính vào ngày 8/5. Hapag-Lloyd thì cho biết còn quá sớm để đánh giá tình hình: “Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ và phân tích các diễn biến mới nhất liên quan đến tình hình an ninh tại Biển Đỏ. Chúng tôi sẽ chỉ quay lại khi đảm bảo an toàn.”

Thuyền trưởng Lee Stuart, thuộc Hạm đội 5 Hải quân Mỹ tại Bahrain, cho biết trong một cuộc phỏng vấn hôm 23/4 rằng các hãng tàu sẽ chỉ xem xét quay lại tuyến đường Biển Đỏ sau khi có lệnh ngừng bắn ngoại giao và ít nhất ba tháng không xảy ra tấn công.

Theo ông Stuart, lưu lượng hàng hải qua Biển Đỏ đã giảm xuống còn khoảng 50% so với trước thời điểm lực lượng Houthi bắt đầu tấn công các tàu liên quan đến Mỹ, Anh và Israel từ tháng 11/2023.

Kể từ tháng 3, Mỹ đã tăng cường các cuộc không kích vào Houthi, với hơn 1.000 mục tiêu bị tấn công tại Yemen.

Ngày 6/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố lực lượng Houthi “sẽ không còn đánh chìm tàu nữa”. Ông nói: “Họ tuyên bố sẽ không tấn công tàu nữa, và đó chính là mục tiêu của những gì chúng tôi đang làm.”

Ngoại trưởng Oman, ông Badr al-Busaidi, xác nhận nước này đã đóng vai trò trung gian trong việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Ông cho biết: “Trong tương lai, không bên nào được phép tấn công bên kia, bao gồm cả các tàu của Mỹ tại Biển Đỏ và eo biển Bab al-Mandab, nhằm đảm bảo tự do hàng hải và dòng chảy thương mại quốc tế không bị gián đoạn.”

Tuy nhiên, tác động đến thị trường vận tải hiện vẫn ở mức hạn chế. Cước phí vận tải dầu thô vẫn ổn định trong năm 2025. Theo Platts, ngày 7/5, mức cước vận chuyển 140.000 tấn dầu thô từ Vịnh Ba Tư đến châu Âu là 22,89 USD/tấn, chỉ giảm nhẹ so với mức trung bình 24,10 USD/tấn kể từ đầu năm. Cước vận chuyển 40.000 tấn sản phẩm sạch trên cùng tuyến là 50,63 USD/tấn, gần bằng mức trung bình 51,09 USD/tấn.

Phạm vi thỏa thuận còn hạn chế

Ông Munro Anderson, Giám đốc điều hành tại Vessel Protect – chuyên về bảo hiểm rủi ro hàng hải thuộc Pen Underwriting – cảnh báo rằng còn nhiều câu hỏi chưa được làm rõ liên quan đến phạm vi và tính bền vững của thỏa thuận ngừng bắn.

“Sau một thời gian dài đầy rủi ro tại Biển Đỏ, ngành vận tải biển sẽ cần thêm thời gian để xây dựng lại niềm tin vào tuyên bố hòa bình từ lực lượng Houthi,” ông Anderson nói. “Điều kiện thỏa thuận vẫn còn biến động và có thể thay đổi nhanh chóng.”

Ông Jack Kennedy, Trưởng bộ phận Đánh giá rủi ro khu vực MENA (Trung Đông và Bắc Phi) tại S&P Global Market Intelligence, cho biết thỏa thuận ngừng bắn hiện tại chỉ là song phương giữa Mỹ và lực lượng Houthi, không bao gồm Israel hay các tàu bị Houthi cáo buộc có liên quan đến chiến sự tại Gaza.

“Đây là một biện pháp xuống thang thực dụng, hạn chế, chứ chưa phải là con đường dẫn tới hòa bình toàn diện,” ông Kennedy nhận định. Nguy cơ Houthi tấn công các tàu Mỹ hoặc các cuộc không kích đáp trả từ phía Mỹ vẫn còn ở mức cao.

Ông cũng lưu ý rằng việc Mỹ dừng không kích Houthi một phần nhằm giảm nguy cơ leo thang trước chuyến thăm dự kiến của Tổng thống Trump tới Saudi Arabia ngày 13/5, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán hạt nhân với Iran – quốc gia hậu thuẫn chính của Houthi.

Ông Richard Nephew, Giám đốc chương trình tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu thuộc Đại học Columbia, đánh giá thỏa thuận chỉ bao gồm các tàu Mỹ là điều “đáng chú ý”. “Nó không đảm bảo tự do hàng hải cho bất kỳ tàu nào không mang cờ Mỹ, nhất là với các tàu bị Houthi coi là có liên hệ với Israel – một định nghĩa rất rộng,” ông nhấn mạnh.