Đánh thức tiềm năng vận tải ven biển



  • Tuyến vận tải ven biển được đánh giá có nhiều dư địa phát triển, nhằm "chia lửa" cho đường bộ, góp phần nâng cao sản lượng vận tải. Năm 2015, lĩnh vực này đã có bước phát triển, sản lượng đạt 10 triệu tấn. Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Giao thông vận tải (GTVT), kết quả này vẫn chưa tương xứng tiềm năng phát triển.
    Kết nối yếu, thiếu nguồn hàng
    Hệ thống hạ tầng cảng biển được đánh giá có vai trò quan trọng, là đầu mối tập trung, kết nối tất cả các phương thức vận tải đường sắt, đường bộ, đường thủy nội địa và đường biển. Việc kết nối phương thức vận tải giữa hệ thống sông với hệ thống cảng biển giúp giảm tải cho đường bộ và cơ cấu hợp lý lại các phương thức vận tải. Thực tế thời gian qua, có sự mất cân đối nghiêm trọng trong cơ cấu vận tải hàng hóa giữa các phương thức, thị trường vận tải phát triển kết nối không hài hòa giữa các phương thức, gây thiệt hại cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và nền kinh tế. Theo Trưởng phòng Tàu sông (Cục Đăng kiểm Việt Nam) Đỗ Trung Học, hiện nay, cả nước có gần 750 tàu sông pha biển (VR-SB) đang hoạt động trên các tuyến ven biển. Khi đường bộ tiếp tục siết chặt quản lý tải trọng, vận tải trên tuyến này tiếp tục tăng. Năng lực đóng, mẫu mã phương tiện hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu, tuy nhiên để thu hút vận tải, cần tính đến khả năng xếp dỡ hàng hóa ở đầu bến và sự kết nối giữa các phương thức vận tải. "Nếu thời gian chờ hàng hóa lâu, trung chuyển từ cảng bến đến chân hàng mất nhiều chi phí, có khi lại rơi vào tình trạng tính đi thì lãi, tính lại thì lỗ, khiến vận tải ven biển mất tính hấp dẫn"- ông Học nói.

    Cục trưởng Đường thủy nội địa Việt Nam, ông Hoàng Hồng Giang cho rằng, điểm yếu của doanh nghiệp hiện nay là nguồn hàng vận chuyển mới chủ yếu theo một chiều từ miền bắc vào miền trung và miền nam, còn chiều ngược lại gần như không có. Thực tế này đòi hỏi doanh nghiệp vận tải cần tính đến chuyện gom hàng, lập đại lý để có nguồn hàng vận chuyển từ nam ra bắc, tăng hiệu quả kinh doanh. Bên cạnh đó, cũng cần tính đến cơ chế kết nối, chuyển tải hàng hóa từ hàng hải sang đường thủy để tạo nguồn hàng cho vận tải thủy vào sâu trong nội địa.

    Theo Giám đốc Công ty cổ phần Vận tải biển Trường Xuân Vũ Đức Then, khó khăn thiếu hàng hóa là tình trạng chung của các doanh nghiệp vận tải biển từ khi khủng hoảng kinh tế thế giới đến nay. Ngoài ra, giá nguyên liệu đầu vào, lương thuyền viên, lệ phí bến cảng,… không ngừng tăng cao, đã ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của các doanh nghiệp. Nhiều chuyến vận tải chỉ chuyên chở hàng một chiều, phải nằm chờ dài ngày do thiếu hàng.

    Bộ GTVT đang quyết liệt thực hiện tái cơ cấu vận tải nhằm mục tiêu tăng trưởng trong lĩnh vực vận tải, việc tăng trưởng sẽ được phân bổ trong thị phần của các phương thức vận tải. Vận tải đường bộ đang chiếm thị phần khoảng 70%, chi phí giá thành vận tải đường bộ cao hơn so các phương thức vận tải đường thủy, hàng hải và đường sắt. Thị phần vận tải đường bộ sẽ được đẩy sang các phương thức vận tải khác, phương thức nào có lợi thế sẽ được tập trung tháo gỡ để nâng cao thị phần.

    Gỡ rào cản cho doanh nghiệp
    Thứ trưởng GTVT Lê Đình Thọ đánh giá, tính kết nối giữa các phương thức vận tải từ đường sắt, đường bộ, đường thủy còn một số rào cản về đầu tư hạ tầng luồng tuyến, thủ tục hành chính còn gây phiền hà, sách nhiễu. Bên cạnh đó, kho gom hàng, cảng cạn (ICD) còn thiếu, phương tiện chở hàng rời chưa đồng bộ, việc nạo vét luồng, một số tuyến đường thủy chưa đồng bộ giữa cầu và luồng, tĩnh không cầu chưa bảo đảm dẫn đến hạn chế tàu lớn lưu thông. Năng lực của các doanh nghiệp để trở thành các tổng công ty vận tải lớn chiếm tỷ lệ thấp, chủ yếu chỉ là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực quản trị kinh doanh yếu, mặc dù đầu tư phương tiện lớn nhưng không có thị trường nguồn hàng ổn định. Cục trưởng Hoàng Hồng Giang nhìn nhận, tuyến vận tải ven biển bằng phương tiện VR-SB đang có nhiều hạn chế về mặt quản lý, cho nên dù đã thu hút được lượng đáng kể phương tiện nhưng chưa thật sự hấp dẫn, chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng của ngành GTVT. Phương tiện vận tải tuyến ven biển liên quan đến cả thủ tục đường thủy và hàng hải, nhưng chưa có sự liên thông giữa hai lĩnh vực. Phương tiện khi đến nhiều cảng biển phải thực hiện theo thủ tục tàu biển, phải có hoa tiêu, tàu lai dắt; hoặc có khi đi qua luồng hàng hải để vào cảng thủy nội địa phải trình báo hai lần,… Trách nhiệm tháo gỡ vướng mắc là của cơ quan quản lý nhà nước. Cục Đường thủy nội địa Việt Nam đã được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp Cục Hàng hải Việt Nam và Cục Đăng kiểm Việt Nam, đề xuất giải pháp tháo gỡ để có cơ chế có lợi nhất cho doanh nghiệp.

    Các thủ tục về hành lang pháp lý đang được Bộ GTVT chỉ đạo tháo gỡ triệt để, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam và Cục Hàng hải Việt Nam đang chủ trì rà soát thủ tục hành chính, đầu tư hạ tầng, vướng ở đâu sẽ tập trung tháo gỡ ngay bằng những việc làm cụ thể, tránh chung chung. Đơn cử, một cảng nào đó có lượng hàng hóa cần vận chuyển lớn, nhưng thiếu đường để kết nối giữa cảng và đường bộ, sẽ được xem xét làm ngay để tăng tính kết nối. Cùng với đó, các khu vực động lực kinh tế, tốc độ tăng trưởng nhanh, nhu cầu vận tải lớn sẽ đầu tư hạ tầng để các phương thức vận tải được kết nối hài hòa. Tuyến vận tải ven biển Quảng Ninh - Quảng Bình là một thí dụ điển hình, khi mới mở tuyến, đã xảy ra nhiều vấn đề vướng mắc, bất cập giữa quản lý nhà nước về cảng của hàng hải và đường thủy, nhưng đã được phối hợp tháo gỡ ngay.

    Nhà nước sẽ hỗ trợ doanh nghiệp bằng cơ chế chính sách, dự báo, khuyến cáo cho doanh nghiệp, tránh trường hợp tàu phải chạy rỗng. Bản thân doanh nghiệp cần chủ động đổi mới cung cách quản lý, tìm chân hàng, tìm phương thức vận tải, tổ chức vận tải hợp lý. Cơ chế quản lý thông thoáng, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, tăng tính kết nối thì chắc chắn năng lực vận tải tuyến ven bờ sẽ được nâng lên, giảm áp lực cho vận tải đường bộ, khi đó giá thành vận tải ở các phương thức sẽ cân đối, phù hợp, nhất là đường bộ. "Nếu chúng ta thực hiện tốt các giải pháp phát triển vận tải ven biển, sản lượng vận chuyển hàng hóa theo phương thức này sẽ có tốc độ tăng trưởng rất nhanh, không chỉ 10 triệu tấn như năm vừa qua mà có thể sẽ lên tới 20 triệu tấn/năm hoặc cao hơn nữa. Khả năng đó hoàn toàn trong tầm tay" - Thứ trưởng Lê Đình Thọ tin tưởng.

    Tác động của vận tải đến phát triển kinh tế rất lớn, cước vận tải có ảnh hưởng lớn tới giá cả sản phẩm hàng hóa phục vụ người dân. Bộ GTVT đang tái cơ cấu vận tải làm sao cho chi phí vận tải giảm, kéo giá thành sản phẩm hàng hóa giảm để người dân được lợi, qua đó nâng cao sức tiêu thụ lớn và kích cầu sản xuất hàng hóa".

    Lê Đình Thọ, Thứ trưởng Giao thông vận tải
    "Ngoài việc thiếu kết nối, hiện nguồn hàng hóa vận tải ven biển rất khó khăn. Giá cước vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy vẫn cao hơn so với đường bộ, do phải thêm khâu bốc dỡ lên, xuống. Chi phí bốc dỡ chiếm 3% đối với công-ten-nơ, nếu hàng rời có khi lên tới 5%. Trong khi đó, xe tải chạy một mạch đến cửa kho, không phải chịu chi phí này. Nhiều đại lý, chủ hàng áp đặt giá, phí hoa hồng cao (2,5% đến 3,5%/chuyến) khiến lợi nhuận vận tải giảm, doanh nghiệp phải "co kéo" lắm may mới có lãi".
    Lê Minh Huấn (Công ty CP Thương mại vận tải biển Trường Lộc)


Hãy đăng nhập để trả lời