MÔ HÌNH KRALJIC VÀ CHIẾN LƯỢC MUA HÀNG



  • Mô hình thu mua của Kraljic thường được sử dụng để xác định chiến lược mua hàng thích hợp cho mỗi sản phẩm hay dịch vụ nhằm tối ưu hóa chi phí và rủi ro.

    Giới thiệu mô hình

    Kraljic phát triển mô hình này như một công cụ nội bộ. Tuy nhiên, mô hình trở nên nổi tiếng sau khi xuất hiện trên Havard Business Review năm 1983. Từ mô hình Kraljic, doanh nghiệp có thể học được cách quản lý các nhiều nhà cung cấp khác nhau bằng cách phân loại các hạng mục cung cấp trong một ma trận. Ý tưởng chủ đạo của mô hình chính là giảm thiểu nhược điểm trong hoạt động cung cấp và tối đa năng lực hạng mục mua tiềm năng.

    Mô hình phân loại các sản phẩm trên cơ sở hai chiều: tác động của nhà cung cấp đến lợi nhuận của doanh nghiệp và rủi ro từ nguồn cung được thể hiện qua bốn góc phần tư, mỗi góc đòi hỏi một chiến lược mua hàng khác nhau.

    Strategic Products (sản phẩm chiến lược): có rủi ro nguồn cung và tác động đến tài chính doanh nghiệp cao. Tùy thuộc vào vị thế năng lực tương đối của doanh nghiệp với nhà cung cấp mà đưa ra các chiến lược nhắm tới sự hợp tác hay phối hợp. Tại hạng mục này, việc duy trì mối quan hệ lâu dài với nhà cung cấp mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp trong tương lai.
    Leverage Products (sản phẩm đòn bẩy): là các hạng mục sản phẩm có rủi ro nguồn cung thấp nhưng tác động đến lợi nhuận cao. Dù nguồn cung cấp dồi dào nhưng những sản phẩm này rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Các sản phẩm trong hạng mục này đòi hỏi chiến lược mua hàng dựa trên đấu giá hoặc đấu thầu.

    Bottleneck Products (sản phẩm trở ngại): không tác động nhiều tới lợi nhuận nhưng lại có rủi ro nguồn cung cao. Đa phần rủi ro nguồn cung này là do sự khan hiếm về sản xuất và chủ yếu là các nhà cung cấp mới với công nghệ mới. Chính sách mua hàng đối với các hạng mục này là bảo đảm duy trì nguồn cung. Hơn nữa phải phát triển thêm các sản phẩm và nhà cung cấp thay thế nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhà cung cấp

    Non-critical or Routine Products (sản phẩm không quan trọng): có rủi ro nguồn cung và tác động tài chính thấp, nguồn cung chỉ cần đảm bảo đúng hiệu quả chức năng. Ví dụ tiêu biểu về hạng mục này chính là văn phòng phẩm. Do việc giao nhận các hạng mục này thường tốn kém hơn chính giá trị của các sản phẩm nên chúng đòi hỏi một chiến lược mua hàng nhắm tới việc đơn giản hóa và giảm thiểu sự phức tạp nhiều nhất có thể.
    Mục đích sử dụng

    Mô hình Kraljic được sử dụng để xác định các chiến lược mua hàng khác nhau cho mỗi sản phẩm, cho phép doanh nghiệp phát triển các chiến lược khác nhau đối với từng nhà cung cấp để cân bằng các mối quan tâm. Mô hình này là một công cụ hiệu quả hỗ trợ cho việc thảo luận, nhận biết và minh họa các khả năng chiến lược mua hàng cho các nguồn cung khác nhau. Mô hình cũng cho phép thực hiện chức năng mua hàng với hiệu quả và hiệu năng cao hơn theo cách tiếp cận truyền thống.

    Cách thức sử dụng

    Dựa vào các đặc điểm, sắp xếp sản phẩm vào các hạng mục, sau đó xác định chiến lược thích hợp. Một nguyên tắc hữu hiệu trong việc nhóm các sản phẩm là đánh giá liệu có thể mua các sản phẩm tại một hay nhiều nhà cung cấp một cách hay không.

    Ngoài ra các tác động đến lợi nhuận và rủi ro nguồn cung được xác định cho từng phân đoạn sản phẩm như sau:

    Tác động lên lợi nhuận doanh nghiệp: liên quan tới việc một hạng mục sản phẩm cung cấp tác động lên lợi nhuận, được đo lường bằng các tiêu chí như: lượng mua, tỷ trọng trên tổng chi phí mua hàng và tăng trưởng kinh doanh. Số lượng mua hoặc tổng chi phí liên quan càng lớn, tác động đến lợi nhuận càng cao.
    Rủi ro từ nguồn cung: liên quan tới độ phức tạp của nguồn cung, được đánh giá theo các tiêu chí như độ sẵn có, số lượng nhà cung cấp, nhu cầu cạnh tranh, cơ hội tự thực hiện hay mua bên ngoài, rủi ro lưu kho và các khả năng thay thế. Nguồn cung cho một sản phẩm chỉ từ một nhà cung cấp mà không có nguồn thay thế thường là dấu hiệu của rủi ro nguồn cung cao.
    Cuối cùng, cần xác định ranh giới giữa bốn góc phần tư thông qua sự phân biệt chính xác mức độ cao hay thấp đối với cả rủi ro nguồn cung và tác động tài chính. Sơ đồ hóa các phân đoạn trong ma trận và gợi ý về chiến lược mua hàng nên thực hiện. Tuy nhiên cần chú ý rằng chiến lược mua hàng phù hợp không chỉ đơn thuần được xác định hợp lý bởi việc phân loại sản phẩm mà còn bởi các lựa chọn mang tính chiến lược của doanh nghiệp. Những khía cạnh cảm xúc và mối quan hệ ngoài luồng cũng quan trọng trong việc lựa chọn và duy trì các nhà cung cấp.

    Tổng kết

    Mô hình Kraljic cung cấp cách tiếp cận quản lý danh mục nhà cung cấp và nguồn cung một cách toàn diện. Những ý tưởng từ mô hình Kraljic đã trở thành tiêu chuẩn đối với nhiều doanh nghiệp trên toàn cầu. Việc nghiên cứu và áp dụng mô hình vào trong hoạt động thu mua của doanh nghiệp sẽ cải thiện hoạt động cung cấp nói riêng và hiệu suất trên toàn chuỗi cung ứng.